Өмнөговь аймагт нүүдлийн мал аж ахуйн уламжлалт соёлыг хадгалан үлдэх, түгээн дэлгэрүүлэх, мал аж ахуйн уламжлалт зан үйлд тулгуурласан аялал жуучлалыг хөгжүүлэх үүднээс “Говь” фестиваль, Тэмээний баяр, Сарлагийн баяр, Нүүдэлчдийн нэг өдөр, Адуучин тэмцээн зэрэг олон арга хэмжээнүүд жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулагддаг билээ.Түүний нэг Сарлагийн баяр. Говь нутагт сарлаг үржүүлж ирсэн уламжлалыг хадгалж үлдэх, сарлагийн тоо толгойг нэмэгдүүлэн өсгөн, үржүүлэх, уналга эдэлгээнд сургах, сарлагийн амьдын үнэлэмжийг нэмэгдүүлэх, сарлаг үржүүлэгч малчдыг дэмжин урамшуулах, уламжлал мал аж ахуйн зан үйлд түшиглэсэн аялал жуулчлалыг хөгжүүлэх зорилгоор зохион байгуулдаг юм. Энэ жил сарлагийн баяр 5 дугаар сарын 25 ны Бямба гаригт Говь гурван сайхан уулын Ёлын аманд болно. “Сайханы сарлаг 2019” баярын үеэр дараах арга хэмжээнүүд зохиогдохоор төлөвлөжээ.
Сарлагийн тухай сонирхуулахад : Сарлагийг Гималайн салбар уулс, тэнгэр уул, Алтай Хангай, хөвсгөлийн уулархаг нутагт эрт дээр үеэс үржүүлж ирсэн байна. Сарлагийн өвөг нь одоо ч Төвдийн ууланд амьдарч буй зэрлэг сарлаг юм. Энэ амьтныг Монголчууд сарлаг, Киргизууд топос, түвдүүд “яага” гэж нэрлэдэг. Сарлаг нь манай орны уулархаг, ойт хээрийн бүс нутагт 13 аймаг 132 суманд тархсан байна. Эдгээрээс хамгийн олон сарлагтай нь Архангай, Хөвсгөл, Завхан, Өвөрхангай, Баянхонгор аймаг юм. Сарлагийн 50 гаруй хувь нь далайн түвшнээс 2000 метрээс дээш , 40 орчим хувь нь 1600-2000 метрийн өндөрт байршиж, бусад төрлийн мал бэлчихэд тохиромжгүй нутгийн бэлчээр ус ашиглаж, арчилгаа маллагааны ердийн нөхцөлд бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг тул эдийн засгийн үр ашиг сайтай мал юм.
Монгол үхэртэй харьцуулахад урт өтгөн үстэй, үсний урт нь биеийн хэсгүүдэд харилцан адилгүй байдаг. Өтгөн урт хялгасан сүүл, хэвлий гуя, далны доод хэсгээс борви өвдгөө хүртэл “Савга” хэмээх урт өтгөн үстэй. Их бие нь ноолуур ихтэй өтгөн сахлаг байдаг. Эдгээр нь хүйтний улиралд даарахаас хамгаалах, дулааны улиралд нарны цацраг гэрлээс хамгаалан, цас, мөс, хайрга чулуутай газар хэвтэхэд зөөлөн дулаан дэвсгэр болж өгдөг онцлогтой. Ардын яриагаар, тухайн байгаа нутагтаа ашиг шимээрээ Монгол үхрийг бүрэн орлож, адуу тэмээний ажлыг хийдэг, өөрөөр хэлбэл, гурван хошуу бодыг хялбархан орлодог, ямаанаас дутахгүй ноолуур өгч чадах мал бол сарлаг юм.
Сарлагийг маллах арга ухаан бусад малынхаас өвөрмөц бөгөөд энэ нь сүргийн хариулга маллагаа, тэжээллэгийн асуудлыг зарим талаар онцлон авч үзэх шаардлагыг бий болгодог. Сарлагийн сүү, мах, хөөвөр хялгас, арьс нь технологийн шинж чанар, химийн бүрэлдэхүүн, тогтцоороо нэн өвөрмөц тул хүнсний ба үйлдвэрлэлийн зориулалтаар боловсруулах, ашиглах арга ажиллагаа мөн өөр юм. Сарлаг нь хөл хөдөлгөөнөөс зайдуу аглаг газар оршин амьдарч ирсэн, хожуу гэршсэн тэрхүү онцлогоо дагаж зан төрх, араншингийн хувьд мал, гэрийн бусад амьтнаас ихэд догшин, зэрлэгдүү төрхтэй тул арчлах, тэжээх, маллах, саах, ажилд хэрэглэхэд аюултай, төвөгтэй мэт төсөөлөгдөх явдал бий
